بيماري آسم يکي از شايعترين بيماريهاي مزمن در کودکان و بزرگسالان و از مهمترين علل غيبت از مدرسه و محل کار به حساب مي آيد و با توجه به روند رو به افزايش بيماري آسم پيش بيني مي شود که طي يک دهه آينده تعداد بيماران آسمي در جهان بيش از صد ميليون نفر باشد. از سال 1998 اولين سه شنبه ماه می ميلادي را به نام"روز جهاني آسم" نام گذاري نموده اند، امسال روز جهاني آسم مصادف با 15 ارديبهشت ماه مي باشد . شعار روز جهاني آسم عبارتست از :   

You can control your Asthma!

" شما مي توانيد بیماری آسم خود را کنترل کنيد "

تعريف آسم

آسم  واژه ای یونانی است و بیانگر بیماری است که در آن علائم مکرر سرفه، تنگی نفس همراه با خس خس سینه و احساس خفقان وجود دارد. آسم بيماري التهابی مزمن و غيرواگير ريه است. مزمن به اين معنا كه بيماري هميشه وجود دارد حتي زماني كه بيمار احساس ناخوشي ندارد. این بیماری تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی بروز می کند.

علل آسم

علت دقيق و اصلي آسم هنوز نامشخص است ولي آنچه كه تاكنون روشن شده، ‌نشان مي دهد كه آسم محصولی از ترکیب عوامل محیطی، سبک و نحوه زندگی  و خصوصیات زیستی و ذاتی فرد ( ژنتیک) می باشد.

 اگر افراد خانواده سابقه انواع آلرژي ها (اگزما ،‌آلرژي بيني ، آلرژي غذايي و آسم) را داشته باشند احتمال بروز آسم در ساير افراد آن خانواده بيشتر مي شود. همچنين تماس با عواملي چون دود سيگار، عوامل عفوني ويروسي و بعضي مواد حساسيت زا ممكن است سبب افزايش احتمال ابتلا به آسم گردد. برخي افراد بدليل تماس هاي شغلي ممكن است دچار آسم شوند. (نظير كارگران نانوايي، چوب بري، رنگسازي،......)

سبک زندگی شهری از نظر زندگی آپارتمانی، عدم تحرک، غذاهای آماده (Fast Food) و آلودگی هوا به علت دود سیگار و آلودگی شهر به علت دود خودروها عوامل شیوع بیشتر آسم هستند.

همچنين ممكن است بيماري آسم درافراد بدون سابقه آلرژي نيز رخ دهد. تاثیر مخرب عوامل محیطی در سال های اول زندگی زندگی مانند عفونت های شدید و یا آلودگی محیط زندگی تاثیر بدی روی رشد و تمایز راه های هوایی دارد و ابتلا به آسم گسترش می یابد در مواجهه با عوامل محرک، علائم بیماری بدتر می شود و منجر به آسم پایدار و افزایش خطر حملات حاد می گردد.

علايم آسم

شايعترين علائم آسم عبارتند از :

1) سرفه :

‌سرفه بيماران آسمي معمولاً خشک است، اغلب در اواسط و آخر شب و اوايل صبح و یا هنگام ورزش و یا برخورد با عوامل خطر محیطی بدتر مي شود و مانع خواب مي گردد. ممكن است تك تك ياحمله اي باشد ولي اكثراً به مدت طولاني ادامه مي يابد. اگر سرفه کودکی  بيش از 4 هفته طول بكشد بايد بيمار از جهت آسم بررسی گردد.

2) خس خس :

نوعي صداي زير است كه هنگام تنفس و اغلب در بازدم، بیشتر در هنگام شب و انجام ورزش شنيده مي شود. بايد توجه داشت كه خس خس سينه از خرخر كه نوعي صداي بم است و اغلب در هنگام دم شنيده مي شود افتراق داده شود. خس خس عود كننده نيز از علائمي است كه بايد در صورت مشاهده به آسم مشكوك شد.

3) تنگي نفس :

در تنفس طبيعي، عمل دم وبازدم به راحتي و بدون احساس فشار يا كمبود هوا صورت مي گيرد اگر بيمار دچار اختلال در تنفس بصورت تنگي نفس گردد ، بايد بعنوان يكي از علايم مشكوك به آسم  بررسي گردد.

تشخيص آسم

گرفتن شرح حال كامل بيماران و معاینه بالینی توسط پزشک بطور معمول پايه اصلي در تشخيص بيماري است . لذا بروز سرفه هاي طولاني و مكرر بيش از 4 هفته ، خس خس سينه مكرر و تنگي نفس در هر فرد ، احتمال آسم  را  قویا مطرح می نماید.

در تشخيص بيماري علاوه بر شرح حال و معاينه باليني از روشهاي سنجش عملكرد ريوي نظير اسپيرومتري(تست تنفس) نيز كمك گرفته مي شود.

دستگاه پيك فلومتر يا نفس سنج نیز براي تعيين شدت بيماري ، پايش بيماران قبل و بعد از درمان و بخصوص پيش بيني وقوع حملات آسم كاربرد دارد. بنابراين آموزش نحوه استفاده از اين دستگاه بطور صحيح ونيز توصيه به استفاده منظم از آن به بيماران، بسيار مهم مي باشد . بالغين و كودكان بالاي 4 سال مي توانند از نفس سنج استفاده كنند.

كنترل و درمان آسم

آسم يك بيماري مزمن است وتاكنون راه حلي براي ريشه كن كردن آن پيدا نشده است،‌ ولي اين بيماري را مي توان به شكلي درمان وكنترل كرد كه از بروز علائم و حملات آن پيشگيري شود. درصورت كنترل بيماري آسم مي توان از زندگي مطلوبي برخوردار بود.

مرکز بهداشت شهرستان تایباد

واحد پیشگیری و مبارزه با بیماریها    05154525077

منبع: www.tebyan.ir

دستورالعمل کشوری آسم مرکز مدیریت بیماریها