|
نقش ارزش‌ها در بهداشت روان |
|
طبق تحقیقات انجام شده، عامل پیدایش بسیاری ازنا سازگاری ها و نابهنجاری های روانی ناشی از تضادهای ارزشی و عدم استقرار یك نظام ارزشی سازمان یافته در فرد ذكر شده است. اسلام ویژگی های شخصیت نابهنجار و بیمار و به تعبیر اسلامی «فی قلوبهم مرض» را در بعد عقیدتی ، عاطفی ، عقلانی، شناختی و خصوصیات بدنی بیان كرده است. يكی از شرایط لازم جهت دست یابی به بهداشت روان، برخورداری از یك نظام ارزشی منسجم می باشد. دراین مقاله به تعریف بهداشت روانی و به7 ملاک داشتن روانی سالم از نظر ونتیز اشاره می کنیم.در مطالعه بعد، بهداشت روانی را از نظر اسلام مورد بررسی قرار خواهیم داد. در آستانه قرن بیست و یكم، انسان مضطرب، افسرده و بحران زده ی عصر حاضر، بیش از هر زمان دیگری خود را درگیر سؤال هایی اساسی می یابد. می توان بر این نكته تأكید كرد كه ارزش ها ،اساس و بنیان یكپارچگی شخصیت سالمند. در حقیقت، ارزش ها، سازمان دهنده های اصلی اعمال و رفتارهای شخصیت رشدیافته به شمار می روند و بهداشت روان، بی تردید، محصول چنین شخصیتی است. با توجه به روابط موجود بین ارزش ها و بهداشت روان، معیارهای سلامت و بیماری روانی از دیدگاه اسلام مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. اما پیش از این، تعریفی از بهداشت روانی ضروری به نظر می رسد: تعریف «بهداشت روان»
تاكنون تعاریف متعددی از «بهداشت روان» ارائه شده كه همگی بر اهمیت تمامیت و یكپارچگی شخصیت تاكید ورزیده اند. گلدشتاین GOLDSTEIN K، بهداشت روانی را تعادل بین اعضا و محیط در رسیدن به خود شكوفایی می داند.چاهن (CHAUHANSS 1991) نیز بهداشت روانی را وضعیتی از بلوغ روان شناختی تعبیر می كند كه عبارت است از حداكثر اثربخشی و رضایت به دست آمده از تقابل فردی و اجتماعی كه شامل احساسات و بازخوردهای مثبت نسبت به خود و دیگران می شود. در سال های اخیر، انجمن كانادایی بهداشت روانی، «بهداشت روانی» را در سه بخش تعریف كرده است: بخش اول: بازخوردهای مربوط به «خود» شامل: الف. تسلط بر هیجان های خود؛ ب. آگاهی از ضعف های خود؛ ج. رضایت از خوشی های خود. بخش دوم: بازخوردهای مربوط به دیگران شامل: الف. علاقه به دوستی های طولانی و صمیمی؛ ب. احساس تعلق به یك گروه؛ ج. احساس مسئولیت در مقابل محیط انسانی و مادی. بخش سوم: بازخوردهای مربوط به زندگی شامل: الف. پذیرش مسئولیت ها؛ ب. ذوق توسعه امكانات و علایق خود؛ ج. توانایی اخذ تصمیم های شخصی؛ د. ذوق خوب كار كردن. چاهن به ذكر پنج الگوی رفتاری در ارتباط با بهداشت روان مبادرت ورزیده است: 1- حس مسئولیت پذیری: كسی كه دارای بهداشت روان است، نسبت به نیازهای دیگران حساس بوده و در جهت ارضای خواسته ها و ایجاد آسایش آنان می كوشد. 2- حس اعتماد به خود: كسی كه واجد بهداشت روانی است، به خود و توانایی هایش اعتماد دارد و مشكلات را پدیده ای مقطعی می انگارد كه حل شدنی است. از این رو، موانع، خدشه ای به روحیه او وارد نمی سازد. 3- هدف مداری: به فردی اشاره دارد كه واجد مفهوم روشنی از آرمان های زندگی است و از این رو، تمامی نیرو و خلاقیتش را در جهت دست یابی به این اهداف هدایت می كند. 4- ارزش های شخصی: چنین فردی در زندگی خود، از فلسفه ای خاص مبتنی بر اعتقادات، باورها و اهدافی برخوردار است كه به سعادت و شادكامی خود یا اطرافیانش می انجامد و خواهان افزایش مشاركت اجتماعی است. 5- فردیت و یگانگی: كسی كه دارای بهداشت روان است، خود را جدا و متمایز از دیگران می شناسد و می كوشد بازخوردها و الگوهای رفتاری خود را توسعه دهد، به گونه ای كه نه همنوایی كور و ناهشیارانه با خواسته ها و تمایلات دیگران دارد و نه توسط دیگران مطرود و متروك می شود. ملاك های بهداشت روان ونتیز (.VENTIS LW 5991) بهداشت روان را وابسته به هفت ملاك می داند كه عبارتند از: 1- رفتار اجتماعی مناسب؛ 2- رهایی از نگرانی و گناه؛ 3 - فقدان بیماری روانی؛ 4 - كفایت فردی و خودمهارگری؛ 5 - خویشتن پذیری و خودشكوفایی؛ 6 - توحیدیافتگی و سازماندهی شخصیت؛ |