اضافه وزن و چاقي يكي از عوامل تشديد كننده بيماريهاي قلبي ـ عروقي ، ديابت ، افزايش فشار خون و برخي انواع سرطانهاست بنابراين همواره توصيه مي شود وزن بدن در محدوده طبيعي حفظ شود . بررسي وضعيت جسماني : نمايه توده بدن ( BMI ) 1 شاخص ارزيابي بدن از نظر جسماني در مقايسه با استاندارد است بر اساس اين شاخص افراد به 4 گروه لاغر ، در محدوده وزن طبيعي ، داراي اضافه وزن و چاق طبقه بندي ميشوند. براي محاسبه نمايه توده بدن مي توان از فرمول زير استفاده كرد : وزن ( كيلوگرم = ( نمايه توده بدن قد ( متر) × قد( متر)
توصيه هاي تغذيه اي براي افراد لاغر ( BMI كمتر از 5/18 ) : · تنوع غذايي را رعايت كرده و در برنامه غذايي روزانه از انواع گروههاي غذايي شامل : نان و غلات ، سبزيها و ميوه ها ، شير و لبنيات ، گوشت حبوبات و تخم مرغ و چربيها و روغنها استفاده كنيد . · در وعده صبحانه از غذاههاي پر انرژي مثل : عسل ، مربا و كره استفاده كنيد · در ميان وعده ها از بيسكوئيت ، كيك ، شيريني ، شير ، بستني ، كلوچه ، نان و پنير و خرما ، سيب زميني پخته ، ميوه هاي تازه و خشك و انواع مغزها ( بادام ،گردو ، پسته ، فندق ) استفاده كنيد . · روزانه از گروه نان و غلات ( نان ، برنج ، ماكاروني ) بيشتر استفاده كنيد . · همراه با مصرف سالاد و سبزيها از روغنهاي مايع نباتي مثل روغن زيتون مصرف كنيد . · همراه با سبزي خوردن و در كنار غذا ميوه زيتون مصرف كنيد . · جهت تحريك اشتها از انواع چاشني ها در تهيه غذا ها استفاده كنيد .
· با استفاده از ميان وعده ها تعداد وعده هاي غذايي در روز راافزايش دهيد و حجم هر وعده را كم كنيد . · ساعت ثابتي براي صرف غذا در وعده هاي مختلف هر روز داشته باشيد . · مصرف قند شكر و غذاهاي حاوي آنها مثل شيريني جات ، شكلات آب نبات ، نوشابه ها ، شربتها ، آب ميوه هاي صنعتي ، مربا ، عسل و … را بسيار محدود كنيد .
· به جاي برنج و ماكاروني بيشتر از نان استفاده كنيد .
·
· شير و لبنيات مصرفي را حتما از انواع كم چرب انتخاب كنيد . · نان مصرفي بايد از انواع تهيه شده از آرد سبوس دار باشد و نانهاي فانتزي مثل : انواع باگت و ساندويجي كمتر مصرف كنيد . · گوشت كاملا بدون چربي و مرغ و ماهي بدون پوست مصرف كنيد . · از مصرف فراورده هاي گوشتي پر چرب مثل : سوسيس ، كالباس ، همبرگر و كله پاچه و مغز خوداري كنيد . · به جاي انواع گوشت قرمز ، بيشتر از گوشتهاي سفيد ، خصوصا ماهي استفاده كنيد . · مصرف تخم مرغ را محدود كنيد . ( سه عدد در هفته ) · ميوه ها و سبزيها را بيشتر به شكل خام مصرف كنيد . مصرف ميوه ها و سبزيها قبل يا همراه غذا توصيه مي شود . · به جاي آب ميوه بهتر است خود ميوه را مصرف كنيد . · غذا را بييشتر به شكل آب پز ، بخار پز ، كبابي يا تنوري مصرف كنيد . · از مصرف غذاهاي پر چرب و سرخ شده پرهيز كنيد . · روغن مصرفي را از انواع گياهي مايع انتخاب كنيد . · از مصرف انواع سس سالاد ، كره ، خامه ، سرشير و پنير هاي پر چرب خودداري كنيد . · مصرف دانه هاي روغني مثل : گردو ، فندق ، بادام ، تخمه ، پسته و زيتون را محدود كنيد . · تنقلات كم ارزش يا پر چرب مثل : آب نبات ، شكلات ، چيپس و ....... را به هيچ وجه مصرف نكنيد . · از مصرف غذا هاي آماده و كنسروي اجتناب كنيد . · مصرف نمك و غذاهاي شور را محدود كنيد . · فعاليت بدني و ورزش متناسب با سن و شرايط جسمي را افزايش دهيد .
منابع : * راهنماي تيم سلامت ( خدمات سلامت خانواده و تغذيه ) گروه مؤلفين : دكتر شهنام عرشي ، دكتر حميد جعفرزاده ،دكتر مسعود شعباني دكتر هاله شهلازاده ،الهام حيدر پور تهيه و تنظيم : كبري عسكرجلالي واحد تغذيه مركز بهداشت |